12. İ.T.Ü. Endüstriyel Kirlenme Kontrolü Sempozyumu,
16-18 Haziran 2010, İstanbul
Bu çalışmanın amacı Bursa’da hurda metalden elektrik ark ocağı yöntemiyle çelik üreten bir demir-çelik endüstrisinin yakın bölge topraklarında neden olduğu kanserojenik karakter taşıyan bir kirletici türü olan Poliklorürlü Bifenil (PCB) kirliliğini araştırmaktır. İlgili endüstriye çeşitli mesafelerde bulunan 6 noktadan toprak örnekleri sonbahar, kış, ilkbahar ve yaz mevsimlerinde alınmış ve PCB konsantrasyonları açısından değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular Bursa’da demir-çelik endüstrisi yakınındaki topraklardaki PCB kirliliğinin 905-5462 pg/g aralığında değiştiğini göstermektedir. Görülen en yüksek değerin Türk Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’nde topraklar için belirtilen sınır değeri aşmadığı görülmüştür. 83 PCB türünün toplamı olarak ifade edilen toplam PCB değeri literatürde global temiz toprak ortalama değeri olarak ifade edilen değerlere yakındır. Coğrafik olarak Asya ve Avrupa’nın arasında bulunan Türkiye/ Bursa’da ölçülen PCB değerleri literatürde Avrupa için verilen ortalama değerlerden düşük ve Asya ortalamasından yüksek bir durumu ortaya koymaktadır. Değerlerin literatürde rapor edilen endüstriyel toprak düzeylerinden çok düşük olduğu, daha çok kentsel düzeylere yakın olduğu görülmüştür. Bu nedenle ölçülen değerlerde yerel endüstriyel kaynaklardan çok global atmosferik taşınımın etkisinin olduğu düşünülmektedir. Ancak değerlerin kent ortalamasından büyük olması da endüstriyel faaliyetlerin beli bir oranda etkisinin olduğunu göstermektedir. Literatürde çelik endüstrisi veya sinterleme tesisi atıklarından alınan örneklerde özellikle PCB-77 ve PCB-126 türlerinin en fazla bulunan türler olduğu belirtilmektedirler. Ancak bu çalışmada bu türlerin baskın olmadığı, hatta diğer türlerden düşük düzeyde bulunduğu görülmüştür. Baskın olan homolog grupların sırasıyla penta-PCB, tetra-PCB, tri-PCB ve hexa-PCB olduğu görülmüştür.